Paulo Naseiro
O rumor, como a lenda urbana, é fillo carnal da tradición oral, do mito, da lenda como bagaxe cultural das sociedades pre-modernas. Son explicacións do mundo sinxelas, accesíbeis e baratas que calman a anguria do individuo fronte a un medio ambiente que o acongoxa, que non controla, que escapa das súas escasas posibilidades de intervención.
Hoxe recompilamos, atesouramos e celebramos a tradición oral como cerne da nosa identidade, do mesmo xeito que a música, a arquitectura ou os oficios tradicionais. Porén, non pretendemos vivir ancorados nesa tradición. Os cativos non queren ser zoqueiros, a ninguén se lle pasa pola cabeza vivir nun chozo con lareira e sen calefacción, e tampouco hai quen ande á procura da viga de ouro soterrada polos mouros cabo doutra de alcatrán (é curioso que os “nosos” mouros xa inventaran o sistema binario na mitoloxía popular).
Sen embargo, aí está o rumor como motor da transmisión de información, sobre todo nos pobos pequenos, nas vilas e aldeas onde todos nos coñecemos pero, por lóxica, é imposíbel procesar tanta información verídica e contrastada como precisaría a nosa curiosidade. Así, calquera pequeño detalle sen trascendencia xera moreas de conversas que van adaptando a información orixinal ao gusto do usuario, alonxándose progresivamente da realidade e deformándoa aos ouvidos da xente á medida que se espalla.
O peor é cando o rumor nace de xeito malicioso, espallado, como dicía a miña aboa Amparo, polo Demo, coa firme intención de causar dano. Porque Satán, é cousa sabida, adopta mil disfraces: pode aparecer como unha moza loira ou como peón de albanel con barriga cervexeira. Pode ter bigote ou non, segundo lle pete, mais está probada a súa querencia polos adobíos pilosos na face, como nos transmite toda a iconografía dos últimos dez séculos. Pero, invariábelmente, Mefistófeles aparece onde non o chaman, causa o maior dano posíbel e despois desaparece tal e como chegou, de súpeto e pola porta de atrás, deixando o seu peculiar olor a xofre.
Non son persoa crente, non vaian pensar. Máis ben non. Gústame ás veces darlle un descanso á Razón, apearme dun mundo moderno que tanto lle debe a Rousseau, a Voltaire e a Montesquieu, e recrearme coas sombras da Caverna platónica na certeza de que, afortunado de min, hei saír fora cando me pete. Sen embargo, non me pregunten por que extraordinaria razón, a educación católica que con tanto esforzo trataron de inculcarme perdeu a batalla hai moito tempo fronte a unha visión do mundo, unha ética máis ben, de corte luterano, na liña das trazas básicas estudadas polo xigante Max Weber na súa obra máis clásica: o traballo é bo en si mesmo para a dignificación do individuo á marxe do enriquecemento persoal, o racionalismo debe ser un compoñente básico da nosa conduta, a austeridade e o ascetismo son dúas virtudes capitais, como tamén a honradez como principio; o valor da palabra dada mide o valor da persoa e a sinceridade é a mellor bandeira.
Así que, “ladran, luego cabalgamos”. As persoas vítimas do rumor malicioso adoitan ser aquelas que non se conforman, as que anceian mellorar e progresar, non sempre de xeito egoísta. O tempo remata por colocar a cada quen no seu sitio, e a Razón mata ao rumor pedíndolle probas, papeis, comprobantes, levándoo ante a xustiza e reclamando Xustiza, con maiúscula, con garantías, con dereitos. A modernidade hai tempo que pechou as portas do inferno e tirou a chave, e se cadra por iso Lucifer deambula sen rumbo. Aínda ha morrer de frío.
Hoxe recompilamos, atesouramos e celebramos a tradición oral como cerne da nosa identidade, do mesmo xeito que a música, a arquitectura ou os oficios tradicionais. Porén, non pretendemos vivir ancorados nesa tradición. Os cativos non queren ser zoqueiros, a ninguén se lle pasa pola cabeza vivir nun chozo con lareira e sen calefacción, e tampouco hai quen ande á procura da viga de ouro soterrada polos mouros cabo doutra de alcatrán (é curioso que os “nosos” mouros xa inventaran o sistema binario na mitoloxía popular).
Sen embargo, aí está o rumor como motor da transmisión de información, sobre todo nos pobos pequenos, nas vilas e aldeas onde todos nos coñecemos pero, por lóxica, é imposíbel procesar tanta información verídica e contrastada como precisaría a nosa curiosidade. Así, calquera pequeño detalle sen trascendencia xera moreas de conversas que van adaptando a información orixinal ao gusto do usuario, alonxándose progresivamente da realidade e deformándoa aos ouvidos da xente á medida que se espalla.
O peor é cando o rumor nace de xeito malicioso, espallado, como dicía a miña aboa Amparo, polo Demo, coa firme intención de causar dano. Porque Satán, é cousa sabida, adopta mil disfraces: pode aparecer como unha moza loira ou como peón de albanel con barriga cervexeira. Pode ter bigote ou non, segundo lle pete, mais está probada a súa querencia polos adobíos pilosos na face, como nos transmite toda a iconografía dos últimos dez séculos. Pero, invariábelmente, Mefistófeles aparece onde non o chaman, causa o maior dano posíbel e despois desaparece tal e como chegou, de súpeto e pola porta de atrás, deixando o seu peculiar olor a xofre.
Non son persoa crente, non vaian pensar. Máis ben non. Gústame ás veces darlle un descanso á Razón, apearme dun mundo moderno que tanto lle debe a Rousseau, a Voltaire e a Montesquieu, e recrearme coas sombras da Caverna platónica na certeza de que, afortunado de min, hei saír fora cando me pete. Sen embargo, non me pregunten por que extraordinaria razón, a educación católica que con tanto esforzo trataron de inculcarme perdeu a batalla hai moito tempo fronte a unha visión do mundo, unha ética máis ben, de corte luterano, na liña das trazas básicas estudadas polo xigante Max Weber na súa obra máis clásica: o traballo é bo en si mesmo para a dignificación do individuo á marxe do enriquecemento persoal, o racionalismo debe ser un compoñente básico da nosa conduta, a austeridade e o ascetismo son dúas virtudes capitais, como tamén a honradez como principio; o valor da palabra dada mide o valor da persoa e a sinceridade é a mellor bandeira.
Así que, “ladran, luego cabalgamos”. As persoas vítimas do rumor malicioso adoitan ser aquelas que non se conforman, as que anceian mellorar e progresar, non sempre de xeito egoísta. O tempo remata por colocar a cada quen no seu sitio, e a Razón mata ao rumor pedíndolle probas, papeis, comprobantes, levándoo ante a xustiza e reclamando Xustiza, con maiúscula, con garantías, con dereitos. A modernidade hai tempo que pechou as portas do inferno e tirou a chave, e se cadra por iso Lucifer deambula sen rumbo. Aínda ha morrer de frío.
Said
Chapeau. Non se pode dicir máis alto nin máis claro, e encima con tanta elegancia. Todo o noso apoio e moita sorte, Paulo.