Familienroman

Bruno Marcos

Deixou escrito Suetonio que Calígula doíase con afectación do feito de que no seu tempo non se producisen grandes catástrofes porque asegurarían que a súa época pasase á historia. O perverso desexo do emperador tolo pon de relevo unha verdade igualmente perversa, a pasaxe directa ao histórico a través do crime. Nese eido o século XX foi un dos máis xenerosos ao facer da guerra e máis do xenocidio acontecementos cotiáns.

Da malévola atracción que orixina esta ecuación entre crime e Historia non poden fuxir nin a ficción cinematográfica nin a literaria, que, continuamente, constrúen relatos sobre estes episodios.

A novela El método Coué de Javier Menéndez Llamazares ten o feitizo de situarnos nun tempo e nun espazo catastróficos moi pouco transitados, un deses períodos apenas retratados no que os individuos quedan fortemente contrastados diante dun fondo que fica baleiro ao desmoronarse as grandes escenografías políticas. Trátase das aventuras dun mozo español alistado na División Azul na Alemaña nazi dos finais da segunda guerra mundial.

Non cabe dúbida de que entraña un risco considerable escoller como protagonista dunha novela a alguén que loitou para a defensa dun dos réximes máis inicuos de cantos padeceu a Humanidade, pero máis comprometido será si este é un antepasado familiar do autor e, na obra, non se pretende narrar a súa transformación moral senón plasmar unicamente unha peripecia existencial.

É certo que El método Coué pasa no bico dos pés polo tema ideolóxico dando, iso si, precisas pinceladas sobre as contradicións que soporta o protagonista ante a visión dos xudeus marcados coma reses ou cando participa nos bombardeos de civís rusos pilotando un avión da Luftwaffe, e que o lector sente, en moitas ocasións, a necesidade de máis explicacións, pero a historia vai avanzando do mesmo xeito que o protagonista, cunha percepción do drama xeral coutada polo contexto.

Nas derradeiras cen páxinas o relato colle un ritmo que atrapa ao lector. O Berlín da descomposición do terceiro Reich enche de neboeiros os encadeados triunfos do protagonista –que ascende desde futbolista local e tenorio xuvenil a aviador de combate, pasando por modelo ou artista cinematográfico– e, de súpeto, na procura da súa amante desaparecida, chega a compartir unha cela das SS cos mallados conxurados do plan Valquiria que pretendeu matar a Hitler. Nese momento o personaxe principal adquire os recursos necesarios para adoptar unha postura crítica respecto ao sistema putrefacto no que está integrado e, canso e desorientado, déixase afundir nos baixos fondos para propiciar con iso, o fascinante retrato literario dun Berlín de prostitución, alcol e drogas, paralelo á cidade bélica que agoniza entre os cascallos dos bombardeos constantes.

A empresa que acomete o autor desta obra pódenos facer pensar na familienroman da que falou Freud alá por 1908. Freud expuxo que algúns individuos constrúen unha historia da familia notablemente alterada para ennoblecer o discurso existencial no que o suxeito se ve inmerso. Con iso elaboran psicolóxicamente un relato familiar coherente pero que está ficcionalizado e é, por tanto, unha novela. Novela é El método Coué, novela de familia, pero non se advirte nela desexo algún de falsificar os feitos históricos, senón máis ben un exercicio moi preciso de contextualización que, ao mesmo tempo que acada o pulso narrativo, proporciónanos unha perspectiva inédita.

17 de dec. de 2009

0 comentários :

Danos a túa opinión