Carta a Antón

Chema Felpeto.-

Vilalba, 14 de xuño de 2012

Prezado Antón:

Sei que che ha estrañar esta carta, desculpa a miña ousadía. Será a primeira e tamén a derradeira, mais axiña entenderás que é de obrigado mandamento. Ademais, preciso compartir o meu sentir contigo nestes momentos.

Desexaría ter nas miñas mans algo que calmase a dor, pero perdín todas as palabras. Sinto a impotencia destas liñas para acadar o acougo necesario, mais por enriba da fonda tristeza que un poida sentir fica a autenticidade das conversas interiores coas persoas que apreciamos e que continúan en nós; o irmán, o amigo… Non falo de cuestións relixiosas senón de vida, da interconexión que goberna todo canto existe e de como todo forma parte do conxunto.

Sabes que na marxe esquerda do río Madalena, ao seu paso por Vilalba, habita dende hai tempo unha esvelta garza que voa solemnemente a diario contra o lusco e fusco dende a Pena de Miguel até a Pena do Encanto, lugar este último lendario disque custodiado por unha nena que coida celosamente dunha luz alí gardada para que o encanto do amor non esmoreza nunca. Mais dende antonte a garza non quixo voar, permaneceu inmóbil sobre unha pata, sen os azos habituais, como desorientada, murchada, triste, magoada.

Seguro que imaxinas amigo Antón o mal repentino da ave. Quen coa garza como musa tantas misivas che leva escrito xa non o vai facer máis, ao menos dende esta dimensión. E eu que, coma ti, teño compartido multitude de confidencias con el, sei moi ben que me autoriza de facto a me poñer en contacto contigo. Xa te decatas de que che falo do noso entrañábel e fiel amigo Bernardo, ben sabes, o Bernardo do Severino e da Maruxa, que argallou caladamente a marcha nesta primeira primavera de merecida xubilación, xusto no día en que cumpría anos da súa ordenación sacerdotal aló por 1965 nas Pontes de García Rodríguez.

Teño que confesarche que oín falar por primeira vez do Bernardo moi novo, polo San Ramón, na casa do meu tío Manolo, quen case escandalizado comunicaba aos familiares presentes que o cura do Severino colgara a sotana. E mira ti por onde, sen coñecelo, xa me empezou a caer certamente simpático, quizais porque a miña etapa vital amosaba unha rebeldía que nada cadraba con certos preceptos. Gustou da anécdota cando lla contei e sorriu como adoitaba. Non cheguei a tratalo sen embargo até 1996, cando as miñas responsabilidades de dirección dun centro docente me fixeron poñerme en contacto con el para lle pedir formar parte do xurado dun certame literario, do que na actualidade formabamos parte xunto con outros amigos. Malia a este trato serodio axiña se forxou entre nós un forte vencello que se mantivo sen deterioro co paso do tempo. Sinceramente teño para min que nos tiñamos un grande aprecio e que ambos nos sentiamos ben con esa amizade.

Daquela en diante quixen ir sabendo cousas do noso amigo. Resulta que formaba parte dunha coñecida familia vilalbesa encabezada polo Severino, o barbeiro da Praza, home que en palabras de Pepe Chao “posuía esa sabedoría popular dun home ponderado” que tanto moderaba amenos parladoiros como aprendía altruistamente aos máis novos a tocar a bandurra ou a guitarra. Na outra cabeceira a Maruxa, complemento preciso que tamén rexía perrucaría nun local compartido no baixo do que noutrora fora hospital de pobres e peregrinos. E froito de ambos o Bernardo liderando unha prole que se completaba coa Inés, o Miguel Ángel e a Mari Carmen.

Paseniño, en divertidas conversas de longos paseos nocturnos do que el bautizou como SOSVI (Serenísima Orde dos Serenos Vilalbeses) confesoume que estudara 12 anos no Seminario de Mondoñedo, que se licenciara en Filosofía na Universidade Católica de París e na Pontificia de Salamanca e tamén en Socioloxía na Universidade de París. Souben igualmente que fora profesor do propio Seminario onde recibira formación e que posteriormente exercera de cura na parroquia do Socorro en Ferrol.

Percorrín con el algunhas noites de verán o peirao ferrolán, onde o camiñar se volvía certamente complicado polas continuas mostras de afecto e gratitude coas que o agasallaba a veciñanza. Sorprendido pregunteille e faloume non sen certa emoción das súas vivencias coas xentes marxinadas dese lugar durante unha época conflitiva da nosa historia. Deducín polas súas verbas e polo recoñecemento que ía recibindo, que a súa humanidade cos máis desfavorecidos e a súa capacidade de diálogo coa xente nova fixeran posíbel o xermolo de movementos culturais e deportivos e que fora creando un pouso que aínda permanecía vivo. A marxinación, a solidariedade, a cultura, o deporte, a arte… abandeiraran o proxecto dun crego cunha ampla formación académica, máis preocupado sen dúbida polas cousas e as causas humanas ca polas divinas. Talvez pola súa transgresión non gozou do privilexio da oficialidade e, como temos bromeado en multitude de ocasións, non puido ou non quixo chegar a cotas máis altas. Mais estas inquedanzas, este labor calado e constante fórono convertendo no seu Ferrol Vello nun referente indispensábel baixo un abrente sempre, deduzo, de loita e festa, nunha nova maneira de entender e transmitir a fe que profesaba acorde coa verdadeira mensaxe cristiá.

Sabes mellor ca min amigo Antón que da parroquia ferrolá pasou a exercer a docencia nun centro privado en Compostela, para posteriormente e até a súa xubilación converterse en coñecido e recoñecido profesor universitario. Compañeiros da USC teñen manifestado privada e publicamente que foi sempre unha das persoas máis apreciadas e valoradas tanto na súa vertente profesional coma na humana.

No seu haber queda un amplísimo labor como membro de Encrucillada e de Irimia, cofundador da Romaxe de crentes galegos e autor do seu credo, socio fundador e prologuista oficial do IESCHA, colaborador de radio, poeta, ensaísta… Tamén algúns proxectos pendentes: a historia do teatro vilalbés que tiña acordada con Domingo Somoza, outro ilustre veciño e amigo; un libro por escribir, malia a teimosía da súa mai Maruxa para que o fixese; a edición das máis de 200 cartas que che enviara, desoíndo a petición constante do Luís Castro e doutros amigos... Mais coido que non se trata Antón de reproducir aquí o seu currículo, senón de falarmos doutras cousas.

Foi para min Bernardo, quero que o saibas, ademais dun amigo de lei, un espello que reflectía sabedoría, tranquilidade, comprensión, tolerancia, amizade… Conversador estimulante que, como ten confesado, aínda que quixese falar de Socioloxía o que lle saía era contar historias. Sabía escoitar con atención e respecto as opinións alleas; quizais calaba daquela, mais non perdía detalle e, se cadra, contábacho despois a ti nas cartas. Pareceume sempre un home tímido e pacífico, mais co tempo fun descubrindo que lle fervía o sangue ante a inxustiza social e a insolidariedade, e que o consumía especialmente a impotencia ante determinadas situacións; foi un indignado máis na nación sociolóxica das clases humildes da que formou parte. Tiña coma ti un especial sentido do humor, fino e retranqueiro, un chiste oportuno e adecuado, aínda que non hai moito evitara caer na miña provocación para contar un algo irreverente na presenza da súa mai.

Cadrarás comigo amigo Antón que Vilalba, A Chaira e Galiza quedaron orfas co seu pasamento, mais, aínda que se foi fisicamente, ficará sempre entre nós o seu exemplo de compromiso coa Terra, coa lingua e coa cultura, a súa categoría moral e persoal, a súa entrega aos demais, a pegada dos bos e xenerosos. Seguro que puido sentir o aprecio de moita xente nun sentido adeus, e aínda que marchara sen ver a gran alborada coa que sen dúbida soñou para o noso país, seguro que dende o alén continuará a loita.

Antes de rematar teño que falarche do Xacobo e dun feito que talvez pasara desapercibido para a maioría da xente, mais que amosa a grandeza do Bernardo e a súa humanidade. O Xacobo é un home discapacitado, humilde e sinxelo, que vende lotaría para subsistir a carón dunha administración oficial, mesmiño diante de onde o noso amigo gardaba o coche. Pois, ademais de converterse en cliente habitual, ao Bernardo faltoulle tempo para pedir ao dono do garaxe que a porta do mesmo permanecese aberta a fin de que o Xacobo puidese protexerse das inclemencias meteorolóxicas mentres estivese no lugar. E o simple sorriso agradecido do Xacobo recompensou o seu desvelo.

Despídome xa amigo Antón cunha nova que me alegrou un día gris chumbo. Sobre o ceo vilalbés apareceu hoxe de súpeto a garza como querendo sumarse á despedida, deu unhas pasadas en círculo sobre o noso amigo e quen o acompañabamos, ao son das emotivas cancións das “nenas” do coro que el fundou na parroquia ferrolá, e coa mesma desapareceu por onde viñera. Contra o serán baixei ao río coa ilusión por vela de novo, mais non se achaba no lugar que adoitaba. Marchei, pero debeu ser tal a miña obsesión con ela que esta noite recibín a súa visita inesperada. Contoume que, aínda que lle gustaran algunhas cousas, non cadrara conforme co funeral, que o Bernardo merecía moito máis, e tamén que o bispo non estivera nadiña atinado coa homilía, que quizais a súa intención fora enviar unha mensaxe aos cregos presentes esquecendo a quen non debera; mais teño para min que debeu ser todo un argallo dos soños. En calquera caso eu quixen ver no elegante voo da garza a presenza viva de Bernardo.

Sentenciaba nas “Memorias” o avó do Balbino que “…val máis ter amigos ca ter cartos”, e Bernardo foi un amigo entrañábel, un amigo leal. Constituíu unha parte importante de quen o coñecemos pola súa especial bondade e sensibilidade. Mais, como alguén ten dito nun transo semellante, non habemos quedar tristes por perdelo, senón que máis ben debemos estar ledos porque o tivemos. Que leve no seu corazón toda a paz que aniñou e transmitiu. Mágoa amigo Antón, que xa non teñas quen che escriba.

Cóidate. Aperta de buxo.

Chema