Mario Paz González
Din que o xornal impreso ten entrado nunha sorte de crise que se agravará nos vindeiros vintecinco anos. Non sei, non son experto na materia e a estas alturas da festa un desconfía cada vez máis das mensaxes de natureza apocalíptica. Malia iso, os que, ao meu modo de ver, si semellan estar a piques de entrar nun proceso de indubitable decadencia son algúns xéneros xornalísticos.
No caso do debate televisado ninguén ten hoxe o máis mínimo asomo de dúbida (o radiofónico vai mantendo o tipo), pero, aínda que afortunadamente non sempre ocorre o mesmo no que atinxe á entrevista, hai anos que eu deixei de ler as de cantantes, actores ou directores de cine. Non só por conter unha ampla variedade de lugares comúns (e para iso xa está un mesmo, os colegas e as tabernas), senón por ter, dun tempo a esta parte, un desapacible cheiro a promoción e á máis ostensible publicidade. O mesmo vai ocorrendo coa clase política, en permanente campaña. O que nunca un chega a imaxinar é que semellante vacuidade poda rematar tinguindo tamén con esa especie de molicie mental embrutecedora as entrevistas a intelectuais, escritores, filósofos...
Un políglota en Cambridge
Hai uns días, o 24 de agosto, lín en El País Semanal unha conversa de Juan Cruz co grande pensador francés de orixe austriaca George Steiner. Coa sagacidade e o bo facer que o caracterizan, Juan Cruz adoita crear o clima idóneo para obter o mellor dos seus interlocutores. Nun intre da conversa, ante a sorpresa amosada polo entrevistado polo feito de que nunha universidade exista a obrigatoriedade de falar en galego, o xornalista sinala que o mesmo ocorre co catalán ao que Steiner resposta: “Pero non me compare o catalán co galego! O catalán é un idioma importante, cunha literatura impresionante. Pero o galego, por que vai ser obrigatorio nunha universidade?” (sic).
Coma se aclara nalgún momento, a charla tivo lugar co tempo pactado dunha hora. Algo que ven sendo cada vez máis habitual cando o personaxe é alguén ocupado e se quere ir ao gran. Na radio ou na televisión non é estraño que ata as preguntas ou os temas estean previamente acordados co fin de crear esa falsa impresión de naturalidade tan común e, sobre todo, darlle máis “ritmo” ao asunto (imposible hoxe en día remedar aquelas máis de dúas horas de conversa entre Joaquín Soler Serrano e Cortázar no programa A fondo, ala polo 1977). Se aquí fose o caso (que non o sei), semella imposible entender a resposta de Steiner, ou, sexa coma for, non é doado entender o desprezo ou ignorancia provintes dun cráneo privilexiado coma o seu e que se agochan nesas verbas citadas. Malia iso, podemos tentalo.
Interludio en dous tempos
Por unha banda, é preciso facer constar que máis dun manual de Lingüística Románica de mediados do século XX (os anos de formación deste pensador nacido en 1929) distingue, á hora de falar das linguas da Iberorromania (é dicir, linguas de orixe latina da península ibérica) fundamentalmente tres (xeográficamente de esquerda a dereita): portugués, castelán e catalán. Nada din do galego. Quero crer que máis por prexuicio político que lingüístico. Compre dicir que o mesmo fan con outras dúas, astur-leonés e navarro-aragonés, que, fenecidas ou non (non imos entrar agora no tema), tamén son linguas latinas e non dialectos do castelán coma máis dunha vez se ten escoitado. Todo elo, sen embargo, non disculparía as afirmacións de George Steiner, profesor de, entre outras, a Universidade de Cambridge e falante de catro linguas.
Pero tal vez isto nos leve a outra posibilidade. Como alguén co seu currículo vai manifestar a súa ignorancia nun tema coma este? É duro recoñecelo e afrontalo, sobre todo nun tempo no que un grande horror vacui nos empuxa a falar de calquera cousa (sobre todo en televisións, pero tamén en xornais, blogs, tertulias de café...) obrigando case sempre a sentar cátedra. Insisto, é duro recoñecer que non se sabe de todo. É moito máis doado deixarse levar por esa verborrea asolagante que nos contaxia o medio no que vivimos. Que fora iso o que ocorreu neste caso tampouco o disculpa.
En fin, que non chego a entender o porqué desa resposta, agás que se tratase dunha boutade feita co ánimo de epatar (e perdóenme os galicismos), algo tipo Borges cando dicía aquilo de que o castelán non era outra cousa que francés mal falado.
A invisibilidade
Sexa coma for, non deixarei por isto de ler a George Steiner (tampouco, por suposto, a Juan Cruz). Hei recoñecer que durante un tempo as Gramáticas da creación do pensador francés foron un libro de cabeceira. A lucidez e orixinalidade que gasta ao tratar temas tan diversos coma a shoah, a Divina Comedia, a obra de Shakespeare, a de Sylvia Plath, ou a poética do silencio en textos tan fundamentais coma o citado, Linguaxe e silencio ou A morte da traxedia ben pagan a pena. Tamén o seu estilo envolvente, o potente fluxo do seu caudal lingüístico e a súa enorme riqueza retórica. Así que, chegados a este punto, tal vez sexa mellor prantexar unha terceira opción que tente explicar as súas verbas e que imos exponer a continuación. Unha opción que eu prefiro sobre as outras polas infinitas posibilidades que agocha.
Agora que un tal doctor Xiang Zhang da Universidade de Berkeley anda investigando un metamaterial capaz de desviar a luz, o cal nos faría invisibeis, sería preciso que alguén o avisase con urxencia de que non se devane máis os miolos, porque iso xa sucede aquí, en Galicia. As afirmacións de Steiner veñen a confirmar algo que tal vez xa algún de vostedes sospeitaba: que, coma ocorría con aquel Castroforte do Baralla de Torrente Ballester, o noso pequeno país quizais non veña nos mapas (cando remate de escribir isto irei mercar un atlas actualizado) porque é invisible, sinxelamente non existe. Tampouco, por suposto, existe a lingua galega co cal é probable que esteamos todos a vivir unha sorte de ilusión colectiva certamente moi embriagadora, pero quen sabe se perigosa. O único desconcertante desta teoría é que compriría averiguar axiña a quen demo, e por que, lle deu a toleada de escribir obras tan cumpridas e senlleiras coma as Cantigas de Santa María, Follas Novas ou Sempre en Galiza. O único consolo é que quizáis, se algún día tentamos resolver esta dúbida, sempre nos queda a opción de preguntarlle ao propio Steiner.
No caso do debate televisado ninguén ten hoxe o máis mínimo asomo de dúbida (o radiofónico vai mantendo o tipo), pero, aínda que afortunadamente non sempre ocorre o mesmo no que atinxe á entrevista, hai anos que eu deixei de ler as de cantantes, actores ou directores de cine. Non só por conter unha ampla variedade de lugares comúns (e para iso xa está un mesmo, os colegas e as tabernas), senón por ter, dun tempo a esta parte, un desapacible cheiro a promoción e á máis ostensible publicidade. O mesmo vai ocorrendo coa clase política, en permanente campaña. O que nunca un chega a imaxinar é que semellante vacuidade poda rematar tinguindo tamén con esa especie de molicie mental embrutecedora as entrevistas a intelectuais, escritores, filósofos...
Un políglota en Cambridge
Hai uns días, o 24 de agosto, lín en El País Semanal unha conversa de Juan Cruz co grande pensador francés de orixe austriaca George Steiner. Coa sagacidade e o bo facer que o caracterizan, Juan Cruz adoita crear o clima idóneo para obter o mellor dos seus interlocutores. Nun intre da conversa, ante a sorpresa amosada polo entrevistado polo feito de que nunha universidade exista a obrigatoriedade de falar en galego, o xornalista sinala que o mesmo ocorre co catalán ao que Steiner resposta: “Pero non me compare o catalán co galego! O catalán é un idioma importante, cunha literatura impresionante. Pero o galego, por que vai ser obrigatorio nunha universidade?” (sic).
Coma se aclara nalgún momento, a charla tivo lugar co tempo pactado dunha hora. Algo que ven sendo cada vez máis habitual cando o personaxe é alguén ocupado e se quere ir ao gran. Na radio ou na televisión non é estraño que ata as preguntas ou os temas estean previamente acordados co fin de crear esa falsa impresión de naturalidade tan común e, sobre todo, darlle máis “ritmo” ao asunto (imposible hoxe en día remedar aquelas máis de dúas horas de conversa entre Joaquín Soler Serrano e Cortázar no programa A fondo, ala polo 1977). Se aquí fose o caso (que non o sei), semella imposible entender a resposta de Steiner, ou, sexa coma for, non é doado entender o desprezo ou ignorancia provintes dun cráneo privilexiado coma o seu e que se agochan nesas verbas citadas. Malia iso, podemos tentalo.
Interludio en dous tempos
Por unha banda, é preciso facer constar que máis dun manual de Lingüística Románica de mediados do século XX (os anos de formación deste pensador nacido en 1929) distingue, á hora de falar das linguas da Iberorromania (é dicir, linguas de orixe latina da península ibérica) fundamentalmente tres (xeográficamente de esquerda a dereita): portugués, castelán e catalán. Nada din do galego. Quero crer que máis por prexuicio político que lingüístico. Compre dicir que o mesmo fan con outras dúas, astur-leonés e navarro-aragonés, que, fenecidas ou non (non imos entrar agora no tema), tamén son linguas latinas e non dialectos do castelán coma máis dunha vez se ten escoitado. Todo elo, sen embargo, non disculparía as afirmacións de George Steiner, profesor de, entre outras, a Universidade de Cambridge e falante de catro linguas.
Pero tal vez isto nos leve a outra posibilidade. Como alguén co seu currículo vai manifestar a súa ignorancia nun tema coma este? É duro recoñecelo e afrontalo, sobre todo nun tempo no que un grande horror vacui nos empuxa a falar de calquera cousa (sobre todo en televisións, pero tamén en xornais, blogs, tertulias de café...) obrigando case sempre a sentar cátedra. Insisto, é duro recoñecer que non se sabe de todo. É moito máis doado deixarse levar por esa verborrea asolagante que nos contaxia o medio no que vivimos. Que fora iso o que ocorreu neste caso tampouco o disculpa.
En fin, que non chego a entender o porqué desa resposta, agás que se tratase dunha boutade feita co ánimo de epatar (e perdóenme os galicismos), algo tipo Borges cando dicía aquilo de que o castelán non era outra cousa que francés mal falado.
A invisibilidade
Sexa coma for, non deixarei por isto de ler a George Steiner (tampouco, por suposto, a Juan Cruz). Hei recoñecer que durante un tempo as Gramáticas da creación do pensador francés foron un libro de cabeceira. A lucidez e orixinalidade que gasta ao tratar temas tan diversos coma a shoah, a Divina Comedia, a obra de Shakespeare, a de Sylvia Plath, ou a poética do silencio en textos tan fundamentais coma o citado, Linguaxe e silencio ou A morte da traxedia ben pagan a pena. Tamén o seu estilo envolvente, o potente fluxo do seu caudal lingüístico e a súa enorme riqueza retórica. Así que, chegados a este punto, tal vez sexa mellor prantexar unha terceira opción que tente explicar as súas verbas e que imos exponer a continuación. Unha opción que eu prefiro sobre as outras polas infinitas posibilidades que agocha.
Agora que un tal doctor Xiang Zhang da Universidade de Berkeley anda investigando un metamaterial capaz de desviar a luz, o cal nos faría invisibeis, sería preciso que alguén o avisase con urxencia de que non se devane máis os miolos, porque iso xa sucede aquí, en Galicia. As afirmacións de Steiner veñen a confirmar algo que tal vez xa algún de vostedes sospeitaba: que, coma ocorría con aquel Castroforte do Baralla de Torrente Ballester, o noso pequeno país quizais non veña nos mapas (cando remate de escribir isto irei mercar un atlas actualizado) porque é invisible, sinxelamente non existe. Tampouco, por suposto, existe a lingua galega co cal é probable que esteamos todos a vivir unha sorte de ilusión colectiva certamente moi embriagadora, pero quen sabe se perigosa. O único desconcertante desta teoría é que compriría averiguar axiña a quen demo, e por que, lle deu a toleada de escribir obras tan cumpridas e senlleiras coma as Cantigas de Santa María, Follas Novas ou Sempre en Galiza. O único consolo é que quizáis, se algún día tentamos resolver esta dúbida, sempre nos queda a opción de preguntarlle ao propio Steiner.
mariopaz@avozdevilalba.com
Said
Este persoeiro como case todos está comprado e ben pagado, e punto.