María Xosé LamasTiña 10 anos. Acababa de chegar a Vilalba. Aínda non tiña amigas, só unhas cantas nenas coñecidas: a Pili e a Paz da Ermitas e a Marola e a Telli, súas curmás, e as nenas de María Mediadora que paseaban nas tardes de lecer en bicicleta pola rúa das Pontes dun extremo ao outro coa adoitada rutina.
Cando comecei a escola na vila, na única e masificada que había, o Colexio Comarcal Mixto de Vilalba –Hoxe Manuel Mato vizoso- fixen as primeiras amizades e, máis que no patio de recreo, no camiño de ida e volta á casa. Alí coñecín a Luz. Fun sabendo que vivía case sempre con súas tías da Ponte,a Pepita e a Carmiña, que eran das poucas persoas eruditas do pobo, e con seu pai que era mestre.
Por súas tías sentía admiración. Cara á tía Carmiña, por estar sempre mergullada nos libros; sabía todo o que había que saber de cada un dos que tiña nos andeis da súa libraría. Daba gusto falar con ela. Deica a tía Pepita, que a vía menos veces, por ser a que tocaba o órgano da igrexa; ourizábanseme os pelos cada vez que lle escoitaba a Tocata e Fuga en Re Menor de Bach.
Foi moito máis tarde cando coñecín a outros membros da familia, agás a Vicente e a Lupe que, por proximidade na idade, tamén tiña coincidido con eles. De Lupe tamén me fixen amiga e foi a través dela por quen coñecín a seu pai, Xosé Luis García Mato, de quen souben que non só era mestre, senón escritor. Nunha ocasión, xa estudando bacharelato, subín até a súa casa e alí estaba o Guedelliñas, nome co que asinaba algunhas das súas colaboracións na prensa e que eu até entón descoñecía, sentado nunha cadeira diante dunha mesa chea de libros e papeis. Lupe presentoume como a súa amiga e díxolle que eu escribía poemas. Por iso comezamos a falar da poesía, da literatura en xeral e da lingua. El dicía que tiña escrito cousas en galego, pero tamén en castelán, mais se lle daban a escoller prefería a nosa lingua á de Castela para expresar o que sentía, pois dicía que el sentía en galego, que o que escribía noutras linguas era unha tradución simultánea que facía o seu cerebro.
Lembro moitas tardes á súa beira. Tardes nas que intercalabamos lectura de poemas con conversas. Ensinoume moita da súa obra de pescuda sobre Vilalba, a súa xeografía física, política ,económica e demográfica, e a súa historia como pobo construído arredor da Torre dos Andrade; todo manuscrito, debuxado e mecanografado por el mesmo e que gardaba coma un tesouro nun cartafol que non adoitaba amosar a miúdo. Cheguei a preguntarlle por que non o editaba; el dicía que acaso algún día o faría.
Unha das últimas tardes, en canto cheguei á súa casa, deume a ler un poema que acababa de escribir. Era Poema pra unha netiña. Agora sei que está datado o dezasete de outubro de 1979, polo que podo tamén datar as miñas lembranzas. Nesa mesma xeira fíxome unha confesión, un segredo que gardo e gardarei sempre. Coido que debeu ser a derradeira vez que o visitei. O curso comezaba e agardábame a Escola de Maxisterio en Lugo. Xa non dispuña de tempo para tertulias coma no verán.
Unha mañá sorprendeume a noticia da súa morte, despois do Nadal,en pleno inverno. Ollando a través dos vidros da fiestra do meu cuarto, chorei até cansar a súa ausencia.
Hoxe teño a súa obra nas miñas mans. Todo o que coñecía e descoñecía do voceiro da Chaira está agora en dous volumes grazas ao esforzo do seu fillo Lis, que loitou contra vento e marea até acadar o seu empeño: ver editada a obra de seu pai. Todos e todas as que o apreciamos, por fin, estamos ledos.
Mais aínda Vilalba lle debe moito e ten que paliar o esquecemento ao que o condenou durante trinta anos. Xa é tempo de velar polos seus fillos, pola xente que tanto se esforzou polo seu pobo sen recibiren en troques máis que indiferenza ao tempo que se gaba do alleo.
Cando comecei a escola na vila, na única e masificada que había, o Colexio Comarcal Mixto de Vilalba –Hoxe Manuel Mato vizoso- fixen as primeiras amizades e, máis que no patio de recreo, no camiño de ida e volta á casa. Alí coñecín a Luz. Fun sabendo que vivía case sempre con súas tías da Ponte,a Pepita e a Carmiña, que eran das poucas persoas eruditas do pobo, e con seu pai que era mestre.
Por súas tías sentía admiración. Cara á tía Carmiña, por estar sempre mergullada nos libros; sabía todo o que había que saber de cada un dos que tiña nos andeis da súa libraría. Daba gusto falar con ela. Deica a tía Pepita, que a vía menos veces, por ser a que tocaba o órgano da igrexa; ourizábanseme os pelos cada vez que lle escoitaba a Tocata e Fuga en Re Menor de Bach.
Foi moito máis tarde cando coñecín a outros membros da familia, agás a Vicente e a Lupe que, por proximidade na idade, tamén tiña coincidido con eles. De Lupe tamén me fixen amiga e foi a través dela por quen coñecín a seu pai, Xosé Luis García Mato, de quen souben que non só era mestre, senón escritor. Nunha ocasión, xa estudando bacharelato, subín até a súa casa e alí estaba o Guedelliñas, nome co que asinaba algunhas das súas colaboracións na prensa e que eu até entón descoñecía, sentado nunha cadeira diante dunha mesa chea de libros e papeis. Lupe presentoume como a súa amiga e díxolle que eu escribía poemas. Por iso comezamos a falar da poesía, da literatura en xeral e da lingua. El dicía que tiña escrito cousas en galego, pero tamén en castelán, mais se lle daban a escoller prefería a nosa lingua á de Castela para expresar o que sentía, pois dicía que el sentía en galego, que o que escribía noutras linguas era unha tradución simultánea que facía o seu cerebro.
Lembro moitas tardes á súa beira. Tardes nas que intercalabamos lectura de poemas con conversas. Ensinoume moita da súa obra de pescuda sobre Vilalba, a súa xeografía física, política ,económica e demográfica, e a súa historia como pobo construído arredor da Torre dos Andrade; todo manuscrito, debuxado e mecanografado por el mesmo e que gardaba coma un tesouro nun cartafol que non adoitaba amosar a miúdo. Cheguei a preguntarlle por que non o editaba; el dicía que acaso algún día o faría.
Unha das últimas tardes, en canto cheguei á súa casa, deume a ler un poema que acababa de escribir. Era Poema pra unha netiña. Agora sei que está datado o dezasete de outubro de 1979, polo que podo tamén datar as miñas lembranzas. Nesa mesma xeira fíxome unha confesión, un segredo que gardo e gardarei sempre. Coido que debeu ser a derradeira vez que o visitei. O curso comezaba e agardábame a Escola de Maxisterio en Lugo. Xa non dispuña de tempo para tertulias coma no verán.
Unha mañá sorprendeume a noticia da súa morte, despois do Nadal,en pleno inverno. Ollando a través dos vidros da fiestra do meu cuarto, chorei até cansar a súa ausencia.
Hoxe teño a súa obra nas miñas mans. Todo o que coñecía e descoñecía do voceiro da Chaira está agora en dous volumes grazas ao esforzo do seu fillo Lis, que loitou contra vento e marea até acadar o seu empeño: ver editada a obra de seu pai. Todos e todas as que o apreciamos, por fin, estamos ledos.
Mais aínda Vilalba lle debe moito e ten que paliar o esquecemento ao que o condenou durante trinta anos. Xa é tempo de velar polos seus fillos, pola xente que tanto se esforzou polo seu pobo sen recibiren en troques máis que indiferenza ao tempo que se gaba do alleo.
0 comentários :
Danos a túa opinión